سوره مطففین
| < انفطار - انشقاق > | |
|---|---|
|
| |
| شماره سوره | ۸۳ |
| جزء | ۳۰ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۸۶ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۳۶ |
| تعداد کلمات | ۱۶۹ |
| تعداد حروف | ۷۵۱ |
سوره مُطَفِّفین هشتاد و سومین سوره قرآن کریم و آخرین سوره از سوره‌های مکی است که در جزء سی‌ام قرآن جای گرفته است. مطففین یعنی کم‌فروشان. خداوند در این سوره، کم‌فروشان را مذمت می‌کند و می‌گوید آنان گمان می‌کنند آخرتی وجود ندارد. توصیف اتفاقات قیامت و بیان اوصاف ابرار (نیکوکاران) و فاجران (گناهکاران) محتوای این سوره را تشکیل می‌دهد. در کتاب‌های تفسیری آمده است آیه سی‌ام این سوره در شأن مخالفین امیرالمؤمنین علی(ع) نازل شده است.
درباره فضیلت تلاوت این سوره، در روایات آمده است هر کس این سوره را بخواند، خدا در روز قیامت او را از نوشیدنی پاک و خالصی که دست کسی به آن نرسیده سیراب می‌کند. همچنین نقل شده است هر کس آن را در نمازهایش بخواند، از آتش دوزخ در امان خواهد. آیات پایانی سوره مطففین که درباره ابرار (نیکوکاران) سخن می‌کند، از جمله آیاتی است که بر ضریح حضرت عباس نقش بسته است.
معرفی
- نامگذاری
این سوره را مُطَفِّفین نامیده‌اند؛ زیرا این کلمه در آغاز آن آمده است. مطففین به معنای کم‌فروشان است. این سوره را «تطفیف» نیز می‌نامند که مصدر «مطففین» است.
- محل و ترتیب نزول
سوره مطففین آخرین سوره از سوره‌های مکی و در ترتیب نزول هشتاد و ششمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. علامه طباطبایی بر این باور است که با توجه به نظم حاکم بر آیاتِ مرتبط با تهدید مطففین( کم فروشان) می توان گفت این آیات در مدینه نازل شده و آیات پس از آن تا آخر سوره منطبق با مضامین آیاتی است که در مکه و مدینه نازل شده اند. مجمع البیان ازبرخی مفسران نقل کرده که هشت آیه پایانی این سوره از(إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ) تا آخر سوره مدنی هستند. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هشتاد و سومین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره مطففین ۳۶ آیه، ۱۶۹ کلمه و ۷۵۱ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) است.
آیات پایانی سوره مطففین که درباره ابرار (نیکوکاران) سخن می‌کند، از جمله آیاتی است که بر ضریح حضرت عباس نقش بسته است.
محتوا
آیات اول تا سوم این سوره، حکم فقهی کم‌فروشی و ندادن حقوق مردم در معاملات را بیان می‌کند و می‌گوید این کار، حرام و از گناهان بزرگ است. این سوره با توصیف معاد و اوضاع رستاخیز و جهان آخرت و با معرفی دو گروه یعنی گروه ابرار و مُقَربان و گروه فاجران و مجرمان به لبخندهای تمسخرآمیز کافران به مؤمنان در این جهان اشاره می‌کند و می‌گوید در روز قیامت، مؤمنان به کافران می‌خندند.
| تأثیر عدم اعتقاد به قیامت در نادیده‌گرفتن حقوق دیگران | |||||||||||||||
| گفتار دوم: آیه ۲۹-۳۶ نادیده‌گرفتن حقوق معنوی دیگران | گفتار اول: آیه ۱-۲۸ نادیده‌گرفتن حقوق مادی دیگران | ||||||||||||||
| مطلب اول: آیه ۲۹-۳۳ برخورد اهانت‌آمیز کافران با مؤمنان | مطلب اول: آیه ۱-۶ تأثیر عدم اعتقاد به قیامت در کم‌فروشی | ||||||||||||||
| مطلب دوم: آیه ۳۴-۳۶ تحقیر کافران و تکریم مؤمنان در روز قیامت | مطلب دوم: آیه ۷-۱۷ نادرستی پندار منکران قیامت درباره عذاب گناهکاران | ||||||||||||||
| مطلب سوم: آیه ۱۸-۲۸ نادرستی پندار منکران قیامت درباره پاداش نیکان | |||||||||||||||
شأن نزول: کم‌فروشان مدینه
درباره شأن نزول سوره مطففین در کتاب تفسیر نمونه آمده است: ابن عباس می‌گوید هنگامی که پیامبر(ص) وارد مدینه شد، بسیاری از مردم سخت به کم‌فروشی گرفتار بودند. خداوند این آیات را نازل کرد و آنان پذیرفتند و کم‌فروشی را ترک کردند. در کتاب مجمع البیان نیز آمده است مردی به نام ابوجهینه در مدینه زندگی می‌کرد که دو پیمانه داشت: یکی کوچک و دیگری بزرگ. به هنگام خریدن از پیمانه بزرگ استفاده می‌کرد و به هنگام فروش از پیمانه کوچک.
شأن نزول آیه ۳۰
علامه طباطبایی به نقل از تفسیر مجمع البیان می‌نویسد بعضی گفته‌اند آیه «وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغامَزُونَ» در شأن مخالفین امام علی(ع) نازل شده است. نقل شده است روزی امیرالمؤمنین(ع) با چند نفر از مسلمانان نزد رسول خدا(ص) می‌آمدند. منافقان ایشان را مسخره کردند و خندیدند؛ سپس نزد همفکرانشان برگشتند و گفتند: ما امروز اَصلَع (کسی که جلو سرش مو ندارد. منظورشان امام علی بود) را دیدیم و به او خندیدیم. به دنبال این جریان بود که این آیه نازل شد. علامه طباطبایی می‌نویسد این روایت را زمخشری (مفسر اهل سنت) نیز نقل کرده است.
انکار قیامت، نتیجهٔ گناه بسیار
در آیه ۱۲ آمده است جز آدم تجاوزپيشه و گناهكار، قیامت را دروغ نمی‌پندارد. علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر این آیه می‌نویسد: معلوم می‌شود یگانه مانعی که انسان را از گناه باز می‌دارد، ایمان به برانگیخته شدن در روز قیامت است و کسی که در شهوات فرو رفته و دلش گناه‌دوست شده، حاضر نیست هیچ مانعی را در کارش بپذیرد؛ در نتیجه گناه بسیار، او را به این نقطه می‌کشاند که منکر قیامت شود.
از امام باقر(ع) نقل شده است هیچ چیز قلب آدمی را به اندازه گناه، فاسد نمی‌کند. قلب وقتی با گناه آشنا شود، روز به روز بیشتر به آن متمایل می‌شود، تا جایی که گناه بر آن چیره می‌شود. آن وقت است که قلب زیر و رو و بالا و پایین می‌شود.
فُجّار، ابرار، مقربان
در آیات ۷تا ۲۱ نام سه گروه برده شده که به ترتیب عبارتند از: فجار که منظور همان تکذیب کنندگان معاد و قیامت هستند و ریشه تکذیبشان نیز تجاوز از حد و مرز عبودیت و زیاده روی در گناهان است که به تعبیر قرآن (مُعتداَثیم) هستند و ابرار نقطه مقابل فجار هستند و بهره مند از درجات والا و منزلت قُربِ الهی و نعمت های بهشت اند.مقربان گروه سوم هستند که مقامشان از تمام ابرار نیز بالاتر است و شاهد بر جایگاه کتاب(علیّین) و حقیقت اعمال ابرار هستند و از آیات قرآن استفاده می شود که اینان اهل یقین هستند.
فضیلت و خواص
در تفسیر مجمع البیان درباره فضیلت تلاوت سوره مطففین از پیامبر(ص) نقل شده است، هر کس این سوره را بخواند، خدا در روز قیامت او را از نوشیدنی پاک و خالصی که دست کسی به آن نرسیده سیراب می‌کند. همچنین در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است هر کس در نمازهای واجب سوره مطففین را بخواند، خداوند امنیت از عذاب دوزخ را در قیامت به او عطا می‌کند، نه آتش دوزخ او را می‌بیند و نه او آتش دوزخ را. در تفسیر البرهان نیز از امام صادق(ع) نقل شده است سوره مطففین را بر هر چیزی بخوانند از شر و آفت حشرات روی زمین در امان خواهند بود.
متن و ترجمه
سوره مُطَفِّفین
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ ﴿١﴾ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ ﴿٢﴾ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُ‌ونَ ﴿٣﴾ أَلَا يَظُنُّ أُولَـٰئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ ﴿٤﴾ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿٥﴾ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَ‌بِّ الْعَالَمِينَ ﴿٦﴾ كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْفُجَّارِ لَفِي سِجِّينٍ ﴿٧﴾ وَمَا أَدْرَ‌اكَ مَا سِجِّينٌ ﴿٨﴾ كِتَابٌ مَّرْ‌قُومٌ ﴿٩﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ ﴿١٠﴾ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ ﴿١١﴾ وَمَا يُكَذِّبُ بِهِ إِلَّا كُلُّ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ ﴿١٢﴾ إِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿١٣﴾ كَلَّا ۖ بَلْ ۜ رَ‌انَ عَلَىٰ قُلُوبِهِم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴿١٤﴾ كَلَّا إِنَّهُمْ عَن رَّ‌بِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ ﴿١٥﴾ ثُمَّ إِنَّهُمْ لَصَالُو الْجَحِيمِ ﴿١٦﴾ ثُمَّ يُقَالُ هَـٰذَا الَّذِي كُنتُم بِهِ تُكَذِّبُونَ ﴿١٧﴾ كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَ‌ارِ لَفِي عِلِّيِّينَ ﴿١٨﴾ وَمَا أَدْرَ‌اكَ مَا عِلِّيُّونَ ﴿١٩﴾ كِتَابٌ مَّرْ‌قُومٌ ﴿٢٠﴾ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّ‌بُونَ ﴿٢١﴾ إِنَّ الْأَبْرَ‌ارَ لَفِي نَعِيمٍ ﴿٢٢﴾ عَلَى الْأَرَ‌ائِكِ يَنظُرُ‌ونَ ﴿٢٣﴾ تَعْرِ‌فُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَ‌ةَ النَّعِيمِ ﴿٢٤﴾ يُسْقَوْنَ مِن رَّ‌حِيقٍ مَّخْتُومٍ ﴿٢٥﴾ خِتَامُهُ مِسْكٌ ۚ وَفِي ذَٰلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ ﴿٢٦﴾ وَمِزَاجُهُ مِن تَسْنِيمٍ ﴿٢٧﴾ عَيْنًا يَشْرَ‌بُ بِهَا الْمُقَرَّ‌بُونَ ﴿٢٨﴾ إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ ﴿٢٩﴾ وَإِذَا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغَامَزُونَ ﴿٣٠﴾ وَإِذَا انقَلَبُوا إِلَىٰ أَهْلِهِمُ انقَلَبُوا فَكِهِينَ ﴿٣١﴾ وَإِذَا رَ‌أَوْهُمْ قَالُوا إِنَّ هَـٰؤُلَاءِ لَضَالُّونَ ﴿٣٢﴾ وَمَا أُرْ‌سِلُوا عَلَيْهِمْ حَافِظِينَ ﴿٣٣﴾ فَالْيَوْمَ الَّذِينَ آمَنُوا مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ ﴿٣٤﴾ عَلَى الْأَرَ‌ائِكِ يَنظُرُ‌ونَ ﴿٣٥﴾ هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ ﴿٣٦﴾ | به نام خداوند رحمتگر مهربان واى بر كم‌فروشان، (۱) كه چون از مردم پيمانه ستانند، تمام ستانند؛ (۲) و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند، به ايشان كم دهند. (۳) مگر آنان گمان نمى‌دارند كه برانگيخته خواهند شد؟ (۴) [در] روزى بزرگ: (۵) روزى كه مردم در برابر پروردگار جهانيان به پاى ايستند. (۶) نه چنين است [كه مى‌پندارند]، كه كارنامه بدكاران در «سجّين» است. (۷) و تو چه دانى كه «سجّين» چيست؟ (۸) كتابى است نوشته‌شده. (۹) واى بر تكذيب‌كنندگان در آن هنگام: (۱۰) آنان كه روز جزا را دروغ مى‌پندارند. (۱۱) و جز هر تجاوزپيشه گناهكارى آن را به دروغ نمى‌گيرد. (۱۲) [همان كه] چون آيات ما بر او خوانده شود، گويد: «[اينها] افسانه‌هاى پيشينيان است.» (۱۳) نه چنين است، بلكه آنچه مرتكب مى‌شدند زنگار بر دلهايشان بسته است. (۱۴) زهى پندار، كه آنان در آن روز، از پروردگارشان سخت محجوبند. (۱۵) آنگاه به يقين، آنان به جهنم درآيند. (۱۶) سپس [به ايشان] گفته خواهد شد: «اين همان است كه آن را به دروغ مى‌گرفتيد.» (۱۷) نه چنين است، در حقيقت، كتاب نيكان در «علّيّون» است. (۱۸) و تو چه دانى كه «علّيّون» چيست؟ (۱۹) كتابى است نوشته‌شده. (۲۰) مقرّبان آن را مشاهده خواهند كرد. (۲۱) براستى نيكوكاران در نعيم [الهى] خواهند بود. (۲۲) بر تختها [نشسته] مى‌نگرند. (۲۳) از چهره‌هايشان طراوت نعمت [بهشت] را درمى‌يابى. (۲۴) از باده‌اى مُهر شده نوشانيده شوند. (۲۵) [باده‌اى كه] مُهر آن، مُشك است، و در اين [نعمتها] مشتاقان بايد بر يكديگر پيشى گيرند. (۲۶) و تركيبش از [چشمه] «تسنيم» است: (۲۷) چشمه‌اى كه مقرّبان [خدا] از آن نوشند. (۲۸) [آرى، در دنيا] كسانى كه گناه مى‌كردند، آنان را كه ايمان آورده بودند به ريشخند مى‌گرفتند. (۲۹) و چون بر ايشان مى‌گذشتند، اشاره چشم و ابرو با هم رد و بدل مى‌كردند. (۳۰) و هنگامى كه نزد خانواده[هاى] خود بازمى‌گشتند، به شوخ‌طبعى مى‌پرداختند. (۳۱) و چون مؤمنان را مى‌ديدند، مى‌گفتند: «اينها [جماعتى] گمراهند.» (۳۲) و حال آنكه آنان براى بازرسى [كار]شان فرستاده نشده بودند. (۳۳) و[لى] امروز، مؤمنانند كه بر كافران خنده مى‌زنند. (۳۴) بر تختها[ى خود نشسته]، نظاره مى‌كنند. (۳۵) [تا ببينند] آيا كافران به پاداش آنچه مى‌كردند رسيده‌اند؟ (۳۶) |
| سوره پیشین: سوره انفطار | سوره مطففین سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی | سوره پسین: سوره انشقاق |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۲
- ↑ راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۵۲۱.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۸۵؛ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۲.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۲۳۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج۱۰، ص۲۸۹.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۲.
- ↑
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۲.
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۲۴۴.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۸۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۲۴۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۲۳۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۲۳۶-۲۳۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص ۲۳۲-۲۳۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۸۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۲۴۱.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۶۰۳.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة قم، چ۱، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۴م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
پیوند به بیرون